چندی پیش پیامک هایی با مضمون«تسهیلات 20میلون تومانی ساخت در بافت تاریخی» برای مشترکین اردکانی ارسال شد.
این پیامک که به نیت دستگاه های مرتبط جهت ساخت در بافت قدیم صحه می گذاشت؛ در نگاه اول واکنش های متفاوتی برای صاحبنظران و علاقه مندان به معماری و شهرسازی به دنبال داشت. به نظر می رسد که هم اکنون به طور کلی 2 دیدگاه پیرامون ساخت و ساز در بافت تاریخی شکل گرفته است:

اول نگاه افرادی است که به این تسهیلات به عنوان فرصتی جهت برونرفت بافت قدیمی ازبی رونقی و توسعه متوازن و یکپارچه کل بافت شهری و توزیع متعادل امکانات شهری نگاه می کنند.
اما در مقابل این میراث دوستان هستند که از دست خوردگی هویت تاریخی شان سخن می رانند. آنها نگران از این هستند که اعطای این تسهیلات خود انگیزه ای جهت افزایش سرعت تخریب خانه های تاریخی و در نتیجه به هم خوردن هویت این مجموعه کم نظیر گردد.
شاید اعطای این نوع تسهیلات برای شهروندان این توهم را داشته باشد که این تسهیلات در واقع به نوعی «مسکن های مهر در داخل بافت تاریخی» باشد. اگرچه این قیاس برای شهری چون اردکان جاگاهی ندارد چراکه اردکان در دریافت تسهیلات مسکن مهر در سالهای گذشته مقام نخست استان راکسب نموده ولی درخصوص تسهیلات بافت فرسوده استقبال چندانی نداشته ایم اما با این حال اصل موضوع اعطای تسهیلات ساخت و ساز در بافت فرسوده می تواند برای شهری چون اردکان از اهیمت خاصی برخوردار باشد.
این موضوع را با چند صاحب نظر و مسئول در میان گذاشتیم:
رئیس میراث فرهنگی اردکان که به خاطر موضوع نظارت ها با انتظارات زیادی از سوی تشکل های میراثی مواجه می باشد می گوید تسهیلات همواره مشوق بزرگی برای شهروندان می باشد؛ ولی این وام به بافت فرسوده تعلق می گیرد درحالیکه مشکلی که در اردکان هست این است که بین بافت تاریخی و فرسوده تفکیکی انجام نشده است و این دو از یکدیگر متمایز نیست.

رسول مشتاقیان می افزاید: ما نمی خواهیم به خاطر وام، خانه های تاریخی تخریب گردد چون به هر حال این وام یک امر تشویقی است و ممکن است عوارضی را نیز به دنبال داشته باشد. اما خوشبختانه در راستای اعطای این وام به متقاضیان مقرر گردیده شهرداری استعلام لازم را از کارشناسان ما بگیرد.
در همین رابطه رئیس سازمان نظام مهندسی اردکان هم ساخت و ساز را باعث حفظ رونق در بافت و حفاظت از آن می داند اما می گوید به شرط آنکه هویت بافت حفظ گردد.محمد کمالی برروی به کارگیری مصالح ساختمانی تأکید زیادی دارد و می گوید در بافت تاریخی به هیچ عنوان نبایست سنگ و سرامیک به کارگیری شود و در نما بایستی فقط از کاهگل استفاده شود.
سپس به سراغ نادر پیری اردکانی مسئول انجمن حامیان میراث کهن اردکان رفتیم.

وی که در خصوص حفاظت از میراث فرهنگی فعالیت های زیادی را درکارنامه خویش به ثبت رسانده موضوع فوق را نگران کننده توصیف می کند و می افزاید: تسهیلات با همه مزایایی که دارد ، اگر نظارت در کار نباشد و یا نظارت ضعیف باشد عواقب جبران ناپذیری برای بافت ما به دنبال خواهد داشت
که تأثیر آن را در سالهای نه چندان دور خواهیم دید. چشم انداز سنتی بافت یکپارچه ما را دستخوش تغییر قرار خواهد داد و از نظر گردشگری برای شهر ما جالب نخواهد بود.

مؤسس موزه فرهنگ اردکان توصیه می کند: در اجرای این طرح مأموران میراث فرهنگی نظارت جدی داشته باشند در غیر این صورت اگر در جایی از بافت کوتاهی شود مقصر اصلی میراث فرهنگی است. در عین حال ما انتظار داریم که این موضوع به گونه ای اجرا شود که هم به نفع مردم بافت باشد و هم بافت تاریخی اردکان آسیب نبیند.
اما در ادامه در سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اردکان حضور یافتیم.نهادی که متولی اصلی این تسهیلات است.

رضا شاکر سرپرست این سازمان ابتدادر جواب این سؤال که آیا تاکنون دوست داران میراث فرهنگی در این خصوص دغدغه های خود را برایتان گفته اند یا خیر می گوید: «من خودم اولین کسی بودم که به طرح این شبهه در اداره کل مسکن و شهرسازی پرداختم. ولی هم اکنون یکی از راه های رونق بافت تاریخی و در نهایت ارتقاء سطح اجتماعی وارزش افزوده بافت تاریخی را در اجرای چنین سیاست های تشویقی می دانم.»
این کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری یادآور می شود: این وام تنها به احداث و ساخت تعلق می گیرد و اگر در آینده ساز و کارهایی در خصوص تسهیلات تعمیر و مرمت بافت ها و پهنه های تاریخی نیز اندیشیده شود، معدود دل مشغولی های دوست داران میراث فرهنگی نیز مرتفع خواهد شد. وی می گوید:موقعی که متقاضیان بایستی از میراث فرهنگی استلام بگیرند نبایستی خیلی نگران تخریب بناهای تاریخی بود چراکه اگر بنایی قابلیت تعمیر داشته باشد که مشمول این تسهیلات نمی شوند و تنها در صورتی مشمول می شوند که ارزشمند نباشد ضمن اینکه این تسهیلات به زمین تعلق می گیرد. بعد از گرفتن استعلام میراث فرهنگی، شهرداری به عنوان سیاست های تشویقی جهت رونق بافت پروانه ساختمان را به صورت مجانی صادر می کند و ساخت چنین واحدهایی آئین نامه ها و ضوابط خاص خود را دارد که با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی انجام می شود.

رضا شاکر اما گله مندی خود را از اینکه محدوده بافت تاریخی اردکان را تنها در 36 هکتار خلاصه کرده اند ابراز می کند و می گوید این باعث شده تا سهمیه شهرستان نیز در مقایسه با سایر شهرستانها بسیار کمتر باشد که البته با پیگیری هایی که در جریان است امیدواریم این محدوده به 531 هکتارافزایش یابد.
در مجموع به نظر می رسد« حراست از رونق بافت قدیم اردکان» دغدغه مشترک همه متولیان امر است.حال باید منتظر بود ودید که چگونه از این طرح در جهت حفاظت از این بافت ارزشمند بهره وری خواهد شد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا